Het zenuwstelsel wordt gezien als de
motor van het dierlijke en menselijke lichaam. Dit indrukwekkende orgaansysteem
komt bijna bij elk diersoort voor.
Wat
is het zenuwstelsel?
Het
zenuwstelsel is als het ware de motor van het lichaam en het coördineert alle
handelingen. Zo stuurt het zenuwstelsel de spieren aan en verwerkt het prikkels
die afkomstig zijn van de zintuigen. Bij een groot aantal diersoorten
(inclusief de mens) verwerkt dit orgaansysteem ook emotionele en cognitieve
processen.
Hoe ziet het
zenuwstelsel eruit?
Het
zenuwstelsel bestaat uit drie verschillende onderdelen, namelijk:
- Zenuwweefsel
- Zenuwcellen
- Gliacellen
In
dit artikel zal hier verder niet op ingegaan worden.
Het
zenuwstelsel is een zeer complex orgaansysteem, hoewel de complexiteit per
diersoort zeer verschillend is. Zo is het zenuwstelsel bij de laagste
diersoorten (bijvoorbeeld een vlo) zeer eenvoudig ontwikkeld en is het
zenuwstelsel bij hogere diersoorten als de aap en de mens zeer complex en
intens ontwikkeld.
Het zenuwstelsel
bij eencellige organismen
Eencellige
dieren (zoals een bacterie) hebben geen zenuwstelsel. Toch beschikken deze
eencelligen over een soort voorloper van het zenuwstelsel. In het protoplasma
zijn namelijk fibrillen gevonden. Fibrillen zijn een soort cellen die ervoor
zorgen dat prikkels geleid worden.
Het zenuwstelsel
bij orgaandieren
Orgaandieren
(zoals het ‘neteldier’) hebben het meest primitieve zenuwstelsel ter wereld.
Dit type zenuwstelsel is homogeen en netvormig.
Het zenuwstelsel
bij platwormen en rondwormen
Onder
platwormen en rondwormen behoren onder andere de lintworm, de planarie en de
spoelworm. Bij deze organismen is bekend dat het zenuwstelsel bestaat uit twee
onderdelen, namelijk:
- Dorsale steng (welke goed
ontwikkeld is)
- Ventrale streng (die minder goed
ontwikkeld is)
Afhankelijk
van het soort platworm of rondworm, kunnen de voorzijde en de achterzijde van
deze strengen met elkaar in verbinding staan. Maar dit is niet noodzakelijk.
Het zenuwstelsel
bij geleedpotigen
Het
zenuwstelsel bij geleedpotigen is beter ontwikkeld dan dit orgaansysteem bij
platwormen en rondwormen. Bij deze diersoorten zijn er zenuwknopen aanwezig. De
zenuwknopen zijn de verwerkingscentra van het zenuwstelsel. Ze verbinden de
zenuwstrengen als een ladder met elkaar. Op deze manier zijn de zenuwknopen en
zenuwstrengen op zo’n methode met elkaar verbonden dat zij een ventrale
zenuwstreng vormen (ook wel buikzenuw genoemd). Een ventrale zenuwstreng is het
beste te vergelijken met het ruggenmerg bij gewervelde diersoorten.
Inktvissen en
hun zenuwstelsel
Het
zenuwstelsel van inktvissen zit anders in elkaar dan dat van andere
diersoorten. Bij inktvissen is het sterk gecentraliseerd, wat ook bij
gewervelde dieren het geval is. Met een gecentraliseerd zenuwstelsel wordt
bedoeld dat het grootste deel van de functies centraal worden aangestuurd.
Het zenuwstelsel
bij gewervelde dieren
Gewervelde
dieren hebben het hoogst ontwikkelde zenuwstelsel. Dit houdt in dat het
zenuwstelsel bij de gewervelden beter is dan de stelsels van de hierboven
genoemde groepen. Ook is het zenuwstelsel zeer sterk gecentraliseerd.
Het
zenuwstelsel van gewervelde dieren is onder te verdelen in vier groepen,
namelijk:
- Centrale zenuwstelsel
- Perifere zenuwstelsel
- Autonome zenuwstelsel
- Animale zenuwstelsel
Het
centrale zenuwstelsel bestaat bij gewervelde dieren (waaronder de mens) uit de
hersenen en het ruggenmerg, welke goed beschermd worden door een omhulsel van
bot (de schedel en ruggengraat). Het centrale stelsel bestuurt de meeste
functies van het zenuwstelsel en spieren. Alles wat niet door het centrale
zenuwstelsel wordt geregeld, wordt het perifere zenuwstelsel genoemd. Dit type
is volledig opgebouwd uit zenuwen.
Naast
het feit dat het zenuwstelsel bij gewervelde dieren onder te verdelen is in het
centrale en het perifere deel, kan er ook een andere indeling gemaakt worden.
Hierbij tref je het autonome en het animale zenuwstelsel aan.
Het
autonome zenuwstelsel maakt deel uit van het perifere stelsel, terwijl het
animale zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en het somatische
(lichamelijke) gedeelte van het perifere zenuwstelsel.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten