vrijdag 27 april 2012

Het zenuwstelsel bij organismen


Het zenuwstelsel wordt gezien als de motor van het dierlijke en menselijke lichaam. Dit indrukwekkende orgaansysteem komt bijna bij elk diersoort voor.
Wat is het zenuwstelsel?
Het zenuwstelsel is als het ware de motor van het lichaam en het coördineert alle handelingen. Zo stuurt het zenuwstelsel de spieren aan en verwerkt het prikkels die afkomstig zijn van de zintuigen. Bij een groot aantal diersoorten (inclusief de mens) verwerkt dit orgaansysteem ook emotionele en cognitieve processen.

Hoe ziet het zenuwstelsel eruit?

Het zenuwstelsel bestaat uit drie verschillende onderdelen, namelijk:
  • Zenuwweefsel
  • Zenuwcellen
  • Gliacellen
In dit artikel zal hier verder niet op ingegaan worden.
Het zenuwstelsel is een zeer complex orgaansysteem, hoewel de complexiteit per diersoort zeer verschillend is. Zo is het zenuwstelsel bij de laagste diersoorten (bijvoorbeeld een vlo) zeer eenvoudig ontwikkeld en is het zenuwstelsel bij hogere diersoorten als de aap en de mens zeer complex en intens ontwikkeld.

Het zenuwstelsel bij eencellige organismen

Eencellige dieren (zoals een bacterie) hebben geen zenuwstelsel. Toch beschikken deze eencelligen over een soort voorloper van het zenuwstelsel. In het protoplasma zijn namelijk fibrillen gevonden. Fibrillen zijn een soort cellen die ervoor zorgen dat prikkels geleid worden.

Het zenuwstelsel bij orgaandieren

Orgaandieren (zoals het ‘neteldier’) hebben het meest primitieve zenuwstelsel ter wereld. Dit type zenuwstelsel is homogeen en netvormig.

Het zenuwstelsel bij platwormen en rondwormen

Onder platwormen en rondwormen behoren onder andere de lintworm, de planarie en de spoelworm. Bij deze organismen is bekend dat het zenuwstelsel bestaat uit twee onderdelen, namelijk:
  • Dorsale steng (welke goed ontwikkeld is) 
  • Ventrale streng (die minder goed ontwikkeld is)
Afhankelijk van het soort platworm of rondworm, kunnen de voorzijde en de achterzijde van deze strengen met elkaar in verbinding staan. Maar dit is niet noodzakelijk.

Het zenuwstelsel bij geleedpotigen

Het zenuwstelsel bij geleedpotigen is beter ontwikkeld dan dit orgaansysteem bij platwormen en rondwormen. Bij deze diersoorten zijn er zenuwknopen aanwezig. De zenuwknopen zijn de verwerkingscentra van het zenuwstelsel. Ze verbinden de zenuwstrengen als een ladder met elkaar. Op deze manier zijn de zenuwknopen en zenuwstrengen op zo’n methode met elkaar verbonden dat zij een ventrale zenuwstreng vormen (ook wel buikzenuw genoemd). Een ventrale zenuwstreng is het beste te vergelijken met het ruggenmerg bij gewervelde diersoorten.

Inktvissen en hun zenuwstelsel

Het zenuwstelsel van inktvissen zit anders in elkaar dan dat van andere diersoorten. Bij inktvissen is het sterk gecentraliseerd, wat ook bij gewervelde dieren het geval is. Met een gecentraliseerd zenuwstelsel wordt bedoeld dat het grootste deel van de functies centraal worden aangestuurd.

Het zenuwstelsel bij gewervelde dieren

Gewervelde dieren hebben het hoogst ontwikkelde zenuwstelsel. Dit houdt in dat het zenuwstelsel bij de gewervelden beter is dan de stelsels van de hierboven genoemde groepen. Ook is het zenuwstelsel zeer sterk gecentraliseerd.
Het zenuwstelsel van gewervelde dieren is onder te verdelen in vier groepen, namelijk:
  • Centrale zenuwstelsel
  • Perifere zenuwstelsel
  • Autonome zenuwstelsel
  • Animale zenuwstelsel
Het centrale zenuwstelsel bestaat bij gewervelde dieren (waaronder de mens) uit de hersenen en het ruggenmerg, welke goed beschermd worden door een omhulsel van bot (de schedel en ruggengraat). Het centrale stelsel bestuurt de meeste functies van het zenuwstelsel en spieren. Alles wat niet door het centrale zenuwstelsel wordt geregeld, wordt het perifere zenuwstelsel genoemd. Dit type is volledig opgebouwd uit zenuwen.
Naast het feit dat het zenuwstelsel bij gewervelde dieren onder te verdelen is in het centrale en het perifere deel, kan er ook een andere indeling gemaakt worden. Hierbij tref je het autonome en het animale zenuwstelsel aan.
Het autonome zenuwstelsel maakt deel uit van het perifere stelsel, terwijl het animale zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en het somatische (lichamelijke) gedeelte van het perifere zenuwstelsel. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten