zaterdag 28 april 2012

Longkanker en asbestkanker


Een mesothelioom is een ernstige vorm van longkanker welke voornamelijk wordt veroorzaakt door blootstelling aan de schadelijke stof asbest. In dit artikel leest u alles over deze zeer moeilijk te genezen vorm van kanker, waar jaarlijks nog steeds vele mensen aan overlijden. Een echte behandeling voor asbestkanker is er nog niet, er kan alleen gepoogd worden de patiënt een zo fijn mogelijk leven te geven m.b.v. pijnmedicatie.

Wat is een mesothelioom

Een mesothelioom (eigenlijk: maligne mesothelioom) is een vorm van longkanker welke ook wel longvlieskanker of borstvlieskanker genoemd wordt. De mesothelioom is een specifieke tumor die in de longen voorkomt en die wordt veroorzaakt door de inademing van asbest. De asbest die ingeademd is, nestelt zich in de longvliezen waar zij de cellen prikkelen en bewerken waardoor de cellen dusdanig veranderen totdat zij zijn gemuteerd in kwaadaardige tumorcellen.

De mesothelioom is een zeer kwaadaardige vorm van kanker aan de sereuze vliezen. Doorgaans betreft dit de longvliezen, maar een enkele keer komt een mesothelioom voor in het buikvlies (in 10% van de gevallen) of zelfs in het hartzakje (in minder dan 1% van de gevallen).

Hoe ontstaat een mesothelioom (asbestkanker)

Een mesothelioom (in de volksmond vaak aangeduidt als 'astbestkanker') wordt, zoals hierboven al vermeld, in de meeste gevallen veroorzaakt door asbestvezels die zijn ingeademd en welke zich hebben genesteld in de longen. Typerend is dat de mesothelioom vooral veroorzaakt wordt door blootstelling aan crocidoliet, een asbestsoort met zeer lange en zeer dunne vezels.

Wanneer men de asbestvezels heeft ingeademd komen deze diep in de long terecht en zorgen de vezels ervoor dat de bekledende cellen van de sereuze vliezen (de zogenoemde mesotheelcellen; vandaar ook de naam 'mesothelioom') dermate te prikkelen dat de cellen genetische veranderingen ondergaan en er stoornissen optreden. Deze genetische veranderingen en stoornissen zorgen er uiteindelijk voor dat de cellen zodanig veranderen, dat zij zijn ontwikkeld tot kwaadaardige (kanker)cellen. In normale situaties streven gemuteerde cellen af, maar doordat de cellen ook genetische veranderingen doormaken, kunnen deze kwaadaardige tumorcellen echter overleven.

De feiten

  • Jaarlijks worden er in Nederland 400 nieuwe gevallen gemeld.
  • Na het jaar 2018 zal er een afname van patiënten met asbestkanker komen, daar er sinds een aantal jaren in Nederland een verbod geldt op asbest.
  • Er worden vier soorten mesothelioom onderscheiden, namelijk het epitheliale, sarcomateuze, desmoplatische en gemengde (epitheliaal en sarcomateus) type.
  • Mesothelioom wordt vandaag de dag in Nederland gezien als een beroepsziekte, omdat mensen doorgaans met asbest in aanraking komen tijdens hun werk.

Symptomen van mesothelioom (asbestkanker)

Mensen die lijden aan een mesothelioom, hebben dit de eerste jaren over het algemeen niet in de gaten. Dit omdat de asbest meestal een flink aantal jaren inactief is, en dan opeens 'ontwaakt' en de eerste symptomen zullen verschijnen. De periode die tussen de blootstelling aan asbest en de eerste ziekteverschijnselen zit, ligt tussen de 20 en de 35 jaar. Daarom zien wij vaak dat asbestkanker vooral bij oudere mensen (50+) voorkomt, en minder vaak tot niet bij de jongere generaties.

Als eerst zal de patiënt klachten als pijn / onaangenaam gevoel in de borstkas, kortademigheid en hoesten ervaren. Dit zijn op zich klachten die men bij een ernstige verkoudheid ook kan hebben, en men zal misschien niet meteen de link met asbestkanker leggen. De kortademigheid die men ervaart wordt veroorzaakt door vochtophoping tussen de longvliezen, en de pijn is over het algemeen op zijn hevigst als de tumor ingroeit in de borstwand. In de borstwand lopen namelijk zenuwen, en die worden tijdens het ingroeien van de tumor in deze wand aangetast.

Wanneer de tumor in de borstwand binnendringt, vormt dit als het ware een soort van schild om de long heen, waardoor de long niet meer goed kan functioneren (de long kan zijn hoogste volume niet meer bereiken). Doordat de long zich niet meer maximaal kan vullen met lucht, zal er kortademigheid optreden.

Wanneer de mesothelioom in een vergevorderd stadium is, zal men ook sterk gaan vermageren.

Op basis van histologische kenmerken worden 4 vormen van maligne mesothelioom onderscheiden. Het epitheliale, het sarcomateuze, het desmoplatische en het gemengde (epitheliaal en sarcomateus) type. Het laatste type komt het meeste voor.

Onderzoek van mesothelioom

Wanneer u met bovengenoemde klachten naar uw huisarts gaat, zult u hoogstwaarschijnlijk direct doorgestuurd worden naar het ziekenhuis, om een bezoek te brengen aan een oncoloog (een 'kanker-dokter'). Deze oncoloog zal een anamnesegesprek met u aangaan om zo meer te weten te komen over uw voorgeschiedenis. Ook zal er gevraagd worden of u vroeger met asbest heeft gewerkt. De beroepen die (voor zover bekend) het meeste risico met zich mee brengen m.b.t. asbestkanker zijn de scheepsbouw en verwarmingsindustrie.

Het is niet vanzelfsprekend dat u jaren in aanraking moet zijn geweest met asbest om door deze kwaadaardige vorm van kanker getroffen te worden, óók wanneer u maar één enkele keer in aanraking bent geweest met asbest, heeft u kans om een mesothelioom op te lopen. Zo heeft mijn oom bijvoorbeeld op zijn 14e een vakantiebaantje gehad op een scheefswerf voor één week, maar een paar jaar geleden is er bij hem een mesothelioom aangetroffen. De mensen waar hij toen mee heeft gewerkt, die minimaal 30 jaar in het vak zaten, zijn vervolgens ook onderzocht, maar geen van hen had een mesothelioom.

Wanneer u samen met de arts uw voorgeschiedenis heeft doorgenomen, zal de arts een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Er zal dan waarschijnlijk naar uw longen geluisterd worden en de arts zal op uw borstkas gaan kloppen. Een heel enkele keer is de tumor vanaf de buitenkant te zien, wanneer de tumor door de borstwand naar buiten gegroeid is. Dit komt echter zeer weinig voor.

Wanneer de oncoloog het vermoeden heeft dat er een mesothelioom in uw long zit, worden er doorgaans röntgenfoto's gemaakt en een mri. Zo kunnen vocht in en verdikkingen van de longvliezen gezien worden. Daarnaast zal een CT-scan van de borstkas de oncoloog meer inzicht geven over de lokatie van de mesothelioom. Wanneer dit allemaal duidelijk is, zal er vocht afgenomen worden, samen met een stukje van de long, om te onderzoeken of het daadwerkelijk om een mesothelioom gaat. Doorgaans gebeurt dit door met een injectienaald via de huid wat vocht uit de long op te zuigen. Wanneer u dit onderzoek ondergaat, dient u niet te schrikken van de kleur, het vocht kan er namelijk bloederig uitzien. Een stukje long zal via een kleine kijkoperatie verwijderd worden.

Behandeling van asbestkanker (mesothelioom)

Wanneer alle bovenstaande onderzoeken zijn uitgevoerd en er is vastgesteld dat het inderdaad om een mesothelioom gaat, kan men de uitgebreidheid van de tumor, het stadium van de kanker en een grove uitspraak over de levensverwachting gedaan worden.

Helaas bestaat er geen genezende behandeling voor asbestkanker, wat inhoudt dat er geen behandeling is die de patiënt kan genezen. Dit komt doorgaans omdat de ziekte bij ontdekking al in een (zeer) vergevorderd stadium aanwezig is, dat de genezing niet meer mogelijk is. In het verleden is geprobeerd op patiënten met een mesothelioom te opereren, maar men is hier weer vanaf gestapt. De operatie was namelijk zeer groot, en de patiënt had een zeer hoge kans om te overlijden tijdens of vlak na de operatie.

Radiotherapie kan (helaas) niet toegepast worden, omdat het mesothelioom daar ongevoelig voor is. Ook speelt het feit dat het betrokken gebied zeer groot is (veelal de halve borstkas of meer) waardoor radiotherapie niet helpt. In sommige gevallen wordt er wel radiotherapie toegepast, maar dit is meer om de pijn te bestrijden dan om de kwaadaardige tumor te bestrijden.

Ook chemotherapie wordt weinig tot niet toegepast bij mensen met een mesothelioom, omdat de chemotherapie weinig tot geen effect verschafte. Onlangs is er echter ontdekt dat het geneesmiddel pemetrexed (handelsnaam Alimta) een duidelijk effect op de tumor laat zien. Tijdens een onderzoek bij 100 patiënten met een mesathelioom, bleek dat pemetrexed bij 41 van deze patiënten ervoor zorgde dat de tumormassa in percentage verminderd was. Wanneer een patiënt met pemetrexed wordt behandeld, wordt het medicijn intraveneus toegediend, wat wil zeggen dat het middel direct in de bloedbaan ingebracht wordt. Deze behandeling dient men elke drie weken te ondergaan, waarbij men voor 10 minuten aan een infuus met pemetrexed aangesloten ligt.

Er zijn ook nog een aantal andere behandelmogelijkheden voor patiënten met asbestkanker, maar deze behandelmogelijkheden hebben over het algemeen meer nadelen dan voordelen, waardoor deze behandelingen zeer weinig worden uitgevoerd en verder in dit artikel niet behandeld zullen worden.

Overlevingskansen voor mensen met mesothelioom (asbestkanker)

Wanneer men te horen krijgt dat men lijdt aan mesothelioom, komt  dat hard aan. Al tijdens de onderzoeken zal gemeld worden dat men mogelijk asbestkanker heeft, waarna de patiënt thuis hoogstwaarschijnlijk het internet over zal surfen om meer informtie over mesothelioom te vinden. Zoals u hierboven al heeft kunnen lezen, is er geen genezende behandeling voor asbestkanker, en het sterftecijfer ligt dan ook zéér hoog.

80% van de mensen met een mesothelioom overlijden binnen een jaar na constatering van de ziekte, en bijna 19% van de overgebleven 20% zal binnen het tweede jaar na constatering overlijden. Zoals u merkt is het sterftecijfer voor mensen met een mesothelioom zeer hoog en overleven maar weinig mensen deze slopende ziekte....

Geen opmerkingen:

Een reactie posten