Brandveiligheid in stallen

Vandaag de dag worden overal de eisen omtrent brandveiligheid aangescherpt. Dit komt vooral omdat er grote branden zijn geweest waarbij schadelijke stoffen zijn vrijgekomen of omdat er vele slachtoffers zijn gevallen. Maar, deze eisen gelden alleen maar voor objecten waar veel mensen aanwezig zijn, en niet in stallen, waar soms duizenden dieren verblijven. Hoe zorg je ervoor dat de stallen brandveilig genoeg zijn?

Brandveiligheid in stallen

Als je naar een gemiddelde stal kijkt, is de brandveiligheid vaak ver te zoeken. Bij een stal kan je denken aan een manege, een boerenbedrijf met koeien, een pensionstal en dergelijke. In een kantoorpand hangen bijvoorbeeld overal vluchtroutes en zijn de (nood)uitgangen duidelijk aangegeven, zodat iedereen weet hoe het pand verlaten dient te worden in geval van nood. Maar deze vluchtroutes, aangegeven (nood)uitgangen en andere middelen om de brandveiligheid te vergroten zijn in stallen vaak ver te zoeken. Dit is een zeer ernstig feit, omdat in geval van brand mens en dier niet tijdig het pand kunnen verlaten.

Optimaliseer de brandveiligheid in stallen

In een stal zijn voornamelijk dieren aanwezig, zoals paarden, koeien, schapen, varkens, kippen en dergelijke. Deze dieren kunnen niet op eigen houtje vluchten en het opengooien van de hokken is onvoldoende om de dieren in veiligheid te brengen. Dit artikel is vooral gebaseerd op het ontruimen van een paardenstal, maar de tips die gegeven worden in dit artikel kunnen ook voor elk ander diersoort in acht genomen worden. Als u meer informatie wilt over evacuatiemogelijkheden over de diersoorten in uw bezit, kunt u contact opnemen met uw dierenarts of veearts.

Brandbaar materiaal in de stallen

Als u in uw stallen staat, ziet u overal om u heen brandbaar materiaal liggen. Stro en hooi zijn zeer brandbare materialen en één vonk kan binnen drie minuten voor een enorme vlammenzee zorgen. In die periode heeft u amper de tijd om uzelf in veiligheid te brengen, laat staan dat u alle aanwezige dieren tijdig kunt evacueren. Naast stro en hooi bevinden zich over het algemeen veel spinnenwebben in de stallen. Hoewel deze vaak aan de muren en het plafond aanwezig zijn, zijn dit enorme brandversnellers. De draden zorgen er namelijk voor dat de brand zich veel sneller verspreidt.

Evacuatie en aanwezige vluchtplannen

Om in geval van nood (lees: brand) het pand veilig te kunnen verlaten, is het van groot belang om op stal te beschikken over evacuatieplannen en vluchtplannen. Deze plannen dienen op zo’n plaats te liggen, dat u deze ten aller tijden kunt bereiken als er brand uitbreekt. Verstandig is om de plannen op meerdere plekken te bewaren, bijvoorbeeld in de stal zelf, in de zadelkamer of een andere ruimte dichtbij de stal. Zo kunt u altijd snel en tijdig bij de plannen komen.

Recent onderzoek heeft uitgewezen dat momenteel 90 tot 95 procent van de stallen geen of onvoldoende toereikende vluchtplannen heeft voor paarden. Dit houdt in dat er geen goede plannen zijn vastgelegd om de paarden in veiligheid te brengen. Hoewel dit niet in de wet beschreven staat, kan dit onder de noemer ‘dierenmishandeling’ vallen, omdat u er niet voor heeft gezorgd dat de dieren in veiligheid gebracht kunnen worden binnen de vastgestelde tijd. Paarden zijn ook dieren en hebben net als wij mensen gevoelens. Verdienen zij het dan om onnodig te sterven, omdat u als eigenaar van de dieren het heeft verzaakt om vluchtroutes en evacuatieplannen op te stellen?

Enschede, Volendam, Moerdijk

In deze plaatsen zijn er de afgelopen tien jaar zeer grote branden uitgebroken, waarbij in Enschede en Volendam vele dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Dit allemaal omdat er geen sprake was van brandveiligheid en vluchtroutes. Sindsdien zijn de eisen rondom brandveiligheid en evacuatieplannen flink aangescherpt. Maar, deze gelden alleen in panden waar veel mensen samenkomen, zoals bedrijven, horecagelegenheden enzovoort. Voor plaatsen waar bijna alleen maar dieren verblijven, zoals in stallen, gelden deze eisen niet. Een aantal dierenliefhebbers en de Partij voor de Dieren strijden hiervoor, zodat ook evacuatieplannen en vluchtroutes in stallen en andere dierverblijven bij wet verplicht gesteld worden.

Brandweer

Bij de brandweer wordt er ook te weinig aandacht besteed aan het redden van dieren in nood. Elke brandweerman kan een kat uit de boom halen, maar een paard uit een brandende stal redden, is even wat andere koek. Veel brandweerlieden hebben nog nooit een paard van dichtbij gezien, wat zeer schandelijk is. Ze weten niet hoe zo’n dier denkt en doet en een paard begeleiden welke in paniek is, al helemaal niet. Trainingen zouden hiervoor verplicht gesteld moeten worden, zodat ook hulpverleningsinstanties weten hoe ze met bijvoorbeeld paarden, koeien en schapen om moeten gaan.

Er zijn vandaag de dag enkele korpsen die begonnen zijn met het trainen in het evacueren van boerderijdieren. Maar, landelijk gezien wordt hier niets aan gedaan en de brandweerlieden worden hier ook niet standaard op getraind. Vaak weten zij niet hoe, of hebben zij niet de middelen om dit uit te voeren. Toch is het gemakkelijk om te ondernemen, de kazernecommandant zou bijvoorbeeld contact kunnen opnemen met een eigenaar van een stal, om een oefening te houden in het evacueren van de dieren. Boeren zullen hier altijd aan meewerken, omdat  dit  voor hun ook grote voordelen met zich meebrengt.

Rescue Horse Fire Training (RHFT)

Harko Kwakernaat is een brandweerman uit Amstelveen en heeft samen met Fred Kuiper het Rescue Horse Fire Training (RHFT) opgezet. Dit adviesbureau is opgericht om onder andere brandweerlieden op te leiden in het evacueren van dieren op stal. Momenteel is er namelijk een grote kennisachterstand met betrekking tot de brandveiligheid in stallen. Dit geldt niet alleen voor de brandweer, maar ook eigenaren van paardenstallen zijn hier schuldig aan. Ook deze weten vaak te weinig van brandveiligheid af, om een goed evacuatieplan op te stellen.

Hoe verbeter je de brandveiligheid op stal?

Er zijn flink wat tips te verzinnen om de brandveiligheid van de stal te vergroten en om vluchtroutes, evacuatieplannen en dergelijke op te stellen. Natuurlijk zijn er ook dingen waar u rekening mee moet houden die specifiek van toepassing zijn op uw stal. De hieronder benoemde tips en trucs zijn vastgesteld voor algemene doeleinden. Heeft u meer hulp nodig met het opstellen van evacuatieplannen en vluchtroutes of wilt u meer informatie over de brandveiligheid van uw stal? Neem dan gerust contact op met de brandweer bij u in de buurt. Zij zullen u te allen tijde van dienst zijn om de brandveiligheid te optimaliseren.

Wat u vooraf kunt doen

• Zorg voor personeel dat goed is opgeleid en dat weet wat er gedaan moet worden in geval van nood.
• Neem details over de evacuatie op in het ontruimingsplan.
• Organiseer samen met de brandweer een oefening bij u op het terrein. Een win-win situatie!
• Denk goed na over het onderhoud. Houd de ruimtes schoon en leg geen spullen op plaatsen waar het niet hoort. Ruim na gebruik alles weer netjes op.
• Inventariseer de watervoorziening buiten de stallen. Als er brand is uitgebroken, moeten de dieren elders ook aan water kunnen komen.
• Train een noodhalsterprocedure voor snelle evacuaties. Een noodhalster is snel te maken met behulp van een stuk touw en scheelt een hoop tijd in geval van nood. Laat ook de brandweerlieden hiermee kennismaken tijdens een oefening!
• Regel noodopvang voor de paarden buiten de stal. Dit kan een weiland op veilige afstand zijn, maar bijvoorbeeld ook bij boeren in uw omgeving.

Wat te doen tijdens een brand?

• Eerst de mens, dan het dier. Het is belangrijk dat eerst alle mensen in veiligheid gebracht zijn, voordat de dieren aan de beurt komen. Pas als ieder mens veilig buiten is, kunt u starten met de evacuatie van de paarden.
• Blijf altijd kalm, paniek zal het evacuatieproces alleen maar erger en gevaarlijker maken. Paarden zullen uw paniek aanvoelen en zelf ook in paniek raken.
• Geef een goede omschrijving van de locatie door als u 112 belt, en geef tevens door wat er precies aan de hand is en wat er in de brand staat.
• Gooi de paarden nooit los, deze lopen in paniek vaak terug naar hun stal (dus richting de brand). Leid de dieren altijd middels het noodhalster naar een veilige plaats.
• Bij evacuatie: volg het estafettesysteem op, zo kan er meer snelheid geboekt worden tijdens de evacuatie. Op deze manier kunnen er in korte tijd meer dieren gered worden. Bij het estafettesysteem gaat u in een rij staan en geeft u de paarden aan elkaar door. Zo hoeft u steeds een kortere afstand te overbruggen om de dieren in veiligheid te brengen.