Paardrijden is één van de meest
beoefende sporten ter wereld. Dit artikel zal uitgebreid ingaan op de
dressuursport, hoogstwaarschijnlijk de meest beoefende tak van paardensport.
Wat is dressuur
In
de paardensport zijn verschillende takken te zien, waaronder dressuur. Onder
dressuur wordt het gymnastiseren en het gehoorzaam maken van het paard door de
ruiter verstaan. Dressuur is daarmee de basis van alle andere ruitersporten,
als western, springen, polo en dergelijke. Maar dressuur wordt niet alleen
toegepast om paarden klaar te stomen voor andere takken van paardensport,
dressuur wordt ook gezien als een aparte tak in de wedstrijdsport, waar zeer
hoge resultaten mee geboekt kunnen worden.
De training van
dressuur
Zoals
je misschien wel weet, is een paard van nature niet gebouwd om een mens op zijn
rug te dragen. Daarom is het voor de ruiter zeer belangrijk om te leren
onafhankelijk in balans te zitten, om de bewegingen van het paard te volgen en
de hulpen aan het paard onafhankelijk van elkaar te geven. Dit heeft als doel
dat de ruiter zijn of haar spieren afzonderlijk van elkaar leert gebruiken en
dat hij het paard tijdens het rijden niet stoort in de bewegingen. Ook is het
bij dressuur belangrijk dat het paard zijn lijf op een goede, correcte manier
gebruikt en dat het dier plezier heeft in het werk. Tijdens het trainen van
paarden (of het nu een springpaard, een dressuurpaard of een westernpaard is)
zal men gebruik maken van de natuurlijke bewegingen van het paard en van zijn
instinct van kuddegedrag. De mens zal de leider van de kudde worden, waarbij
het paard de leider zal gaan volgen. Ook het instinct van vluchtgedrag wordt
tijdens het trainen van paarden ingezet, door het paard te leren snel te
reageren op de beenhulpen van de ruiter. Het paard zal ‘vluchten’ voor de benen
van de ruiter enzovoort.
Doelstellingen
van de Klassieke Dressuur
De
Klassieke Dressuur heeft een aantal doelstellingen op papier gezet waaraan
ruiter en paard moeten voldoen als zij dressuur willen gaan beoefenen. Deze doelstellingen zien er als volgt uit:
- Takt: elke pas die het paard maakt
moet met dezelfde kracht, regelmaat en afdruk gemaakt worden. Dit houdt in
dat alle passen gelijk zijn in hetzelfde ritme.
- Ontspanning: het paard en de
ruiter dienen zichzelf zowel mentaal als fysiek te ontspannen.
- Aanleuning: er moet een constante,
ontspannen verbinding van de achterhand naar de voorhand van het paard
aanwezig zijn, welke weer terugleiden naar de hand van de ruiter. Dit houdt
in dat het paard de ruiter aan beide teugels dezelfde, ontspannen
verbinding geeft en dat het paard ten alle tijden de hand van de ruiter
volgt.
- Impuls: met impuls wordt de
voorwaartse drang van het paard, opgewekt en gecontroleerd door de ruiter,
bedoeld. In het kort wordt hiermee bedoeld dat het paard bij elke pas de
ruiter het gevoel geeft dat het dier uit zichzelf voorwaarts wilt gaan, in
een tempo die door de ruiter bepaald wordt.
- Rechtgerichtheid: hiermee bedoelen
wij een paard dat in balans loopt, waarbij het dier zijn gewicht zowel aan
de linker- als rechterzijde gelijk verdeelt, en dat zijn spieren aan beide
zijden even lenig en sterk zijn. Kort gezegd: het paard is aan twee kanten
gelijk en loopt even simpel linksom als rechtsom.
- Verzameling: dit houdt het gewicht
in dat het paard op zijn achterhand draagt. Door het snel leren optillen
van het achterbeen en het onder de massa te brengen, zal het paard meer
gewicht gaan dragen op de achterhand. De graad van de verzameling hangt
onder andere af van de scholing van het paard en de graad van africhting.
In duidelijke taal wordt er met de verzameling bedoeld dat het paard zijn
gewicht in meer of mindere mate op de achterhand draagt.
Volgens
de Klassieke Dressuur dienen de zes bovenstaande doelstellingen tegelijkertijd
nagestreefd te worden, aangezien deze doelstellingen allen met elkaar in
verband staan. Omdat de punten met elkaar in verband staan, kunnen zij dus ook
niet los van elkaar gezien worden. Zo is er bijvoorbeeld een voorwaartse drang
nodig (in combinatie met een tempocontrole; ook wel impuls genoemd) om een
betere balans te verkrijgen (rechtgerichtheid). En zo zal een betere balans er
weer voor zorgen dat het paard gemakkelijker voorwaarts loopt en dat het
dier zijn tempo beter en gemakkelijker kan beheersen.
De dressuursport
In
de paardenwereld is het een voorwaarde om de basisdressuur te beheersen voordat
het paard andere disciplines kan beoefenen. Dit is bijvoorbeeld heel duidelijk
te zien bij de springsport, aangezien het paard minimaal één winstpunt in de
dressuur behaald dient te hebben voordat het dier mee mag doen met nationale en
internationale springwedstrijden.
Er
zijn een aantal landen die zeer sterk zijn binnen de dressuursport en waar veel
ruiters en paarden op hoog niveau aan dressuurwedstrijden meedoen. Deze landen
zijn Nederland, Duitsland, Spanje, Frankrijk en de Verenigde Staten. Vandaag de
dag staat Anky van Grunsven, een Nederlandse amazone, wereldwijd op nummer één
in de dressuursport. Ook Edward Gal, een leerling van Anky van Grunsven, is
zeer bekend in de dressuursport, hij staat namelijk op nummer twee van de
wereldranglijst. Deze lijst wordt samengesteld en bijgehouden door BCM en het
FEI, en staat bekend als de ‘Dressage Riders’ World Rankings List’.
Klasseringen binnen
de dressuursport
Er
zijn verschillende klasseringen binnen de dressuursport te vinden, welke gaan
van basis tot aan zeer zwaar. De klassering die er is, ziet er als volgt uit:
- Klasse B: basis
- Klasse L1: licht (makkelijk)
- Klasse L2: licht (moeilijk)
- Klasse M1: middel (makkelijk)
- Klasse M2: middel (moeilijk)
- Klasse Z1: zwaar (makkelijk)
- Klasse Z2: zwaar (moeilijk)
- Klasse ZZ: licht
- Klasse ZZ: zwaar
Dressuurwedstrijden
in Nederland
In
Nederland worden de dressuurwedstrijden beoordeeld door een jury. De jury zal
kijken naar de mate van gymnastisering en de beheersing van het paard.
Met
de dressuurproeven die gereden worden, kunnen winstpunten behaald worden.
Wanneer iemand een bepaald aantal winstpunten behaald heeft, mag deze persoon
(met hetzelfde paard) doorstromen naar een klasse hoger. In dressuurklassen B
tot en met M2 kan de combinatie paard/ruiter maximaal 300 punten per proef
behalen, waarbij 30 handelingen getoetst worden. Wanneer de
paard/ruitercombinatie tijdens een proef de handelingen met gemiddeld een 6
gereden heeft, zal de combinatie 180 punten krijgen (30 x 6 = 180, dus 180
punten). Met minimaal 180 punten krijgt deze combinatie één winstpunt
toegezegd. Wanneer deze paard/ruitercombinatie 10 winstpunten verkregen hebben,
hebben zij de mogelijkheid om door te stromen naar de volgende klasse. Hebben
zij 30 winstpunten behaald in een bepaalde klasse, móéten zij door naar de
volgende klasse. De proeven moeten gereden worden in een bak met een afmeting
van 20x40 meter.
Hierbij
dient wel vermeld te worden dat men in de klassen Z1 en Z2 per proef maximaal
340 punten kunnen krijgen, met in totaal 34 handelingen. Om in deze twee
klassen een winstpunt te behalen, moet de combinatie minimaal 204 punten
behalen (6 x 34 = 204). Ook worden de proeven in de klassen Z1 en Z2 gereden in
een baan met 20x60 afmetingen, maar wanneer de accommodatie (waar de wedstrijd
gereden wordt) niet beschikt over een 20x60 bak, kan er ook gereden worden in
een 20x40 bak, maar daarvoor moeten de proeven wel speciaal aangepast worden.
Tijdens
het rijden van de proeven zal een vakkundige jury de handelingen beoordelen.
Hierbij kunnen zij een cijfer geven variëren van 0 tot 10. Een 0 zal gegeven
worden wanneer de handeling niet is uitgevoerd, en een 10 staat voor
uitmuntend. De 10 wordt echter zelden uitgedeeld, zelfs topsporters behalen
zeer zelden een 10.
Koninklijke
Nederlandse Hippische Sportfederatie (KNHS)
De
Nederlandse sportfederatie voor paardensport is de Koninklijke Nederlandse
Hippische Sportfederatie, ook wel afgekort als KNHS. De meeste
dressuurwedstrijden worden gereden onder de regels van de KNHS, maar ook zijn
er onderlinge wedstrijden, dit zijn wedstrijden die georganiseerd zijn door een
vereniging of manege. Deze wedstrijden tellen niet mee bij de KNHS, en ook kunnen
er tijdens deze wedstrijden geen winstpunten behaald worden. De wedstrijden die
door maneges georganiseerd worden, vallen onder de Federatie Nederlandse
Rijscholen, ook wel FNRS genoemd.
Voor
de wedstrijden die onder de Federatie Nederlandse Rijscholen vallen, is een
naslagwerk (‘verantwoord paardrijden’) waar de organisatoren zich aan dienen te
houden. Hierin zijn proeven opgenomen voor dressuur, caprilli en western. Dit
zijn echter enkel aanzetten voor de bovengenoemde takken van sport (dressuur,
caprilli, western). Bij de jurering van deze wedstrijden zal er meer gelet
worden op de paard/ruitercombinatie en zal er gelet worden op de correctheid
van de hulpen die de ruiter aan het paard geeft. Zelfs wanneer het paard de
handelingen niet uitvoert, zullen er toch punten toegeschreven worden als de
ruiter de hulpen correct uitgevoerd heeft.
Hogeschool
Dressuur
Vele
mensen hebben wel gehoord over de Hogeschool (ook wel hogeschooldressuur
genoemd). Hieronder verstaat men de dressuur waarbij ook de bewegingen als
piaffe, passage, capriole en levade uitgevoerd worden. Deze bewegingen zijn
zeer moeilijk aan te leren, en niet elk paard is hiertoe in staat. Ook is het
hierbij van belang dat de paard/ruitercombinatie in orde is. Hogeschool
Dressuur wordt dus gezien als het hoogste niveau in de paardensport.
Er
zijn verschillende oefeningen die bij het hogeschooldressuur horen. Enkele
oefeningen op de grond zijn de pirouette, passage, piaf, terre à terre en de
Spaanse draf. Oefeningen boven de grond zijn onder andere de ballotade, de
courbette, croupade, capriole en de levade en pesade. Deze tak van
dressuursport wordt onder andere in de Spaanse rijschool te Wenen beoefend.
Men
spreekt ook wel over de ‘klassieke rijkunst’ als men het heeft over Hogeschool
Dressuur. Dit komt omdat de kunst van het africhten van een paard tot en met de
Hogeschool zeer oud is. Hierbij dient wel gelet te worden op het volgende: een
ruiter die geen vergevorderde oefeningen rijdt (dus alleen de basis), maar die
wel te werk gaat volgens de klassieke methode, beoefent ook de klassieke
rijkunst.
Hogeschool
Dressuur wordt (helaas) niet in wedstrijdvorm beoefend. Dit wil zeggen dat er
geen wedstrijden zijn voor de Hogeschool Dressuur. Het hoogst haalbare niveau
waar een paard/ruitercombinatie aan kan deelnemen voor wedstrijden, is de Grand
Prix, waarbij onder andere de piaffe, passage, pirouette en de wissel om de pas
uitgevoerd dienen te worden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten