Een lawine is, simpel gezegd, een grote
massa sneeuw die van een helling naar beneden komt. Deze helling betreft
doorgaans een berg die beladen is met sneeuw. De grootte van een lawine is
variabel. Zo kan een lawine enkele kilo’s sneeuw verplaatsen, maar kan de
lawine ook dermate groot zijn dat hele dorpen begraven zullen worden onder een
massa sneeuw en vele tientallen tot honderden slachtoffers met zich meebrengen.
Ontstaan van een
lawine
Een
lawine van sneeuw ontstaat door een samenkomst van verscheidene factoren. Dit
samenspel van factoren is een complex gebeuren waardoor het voorspellen van een
lawine haast onmogelijk tot onmogelijk blijkt. Ervaren bergbeklimmers en
berggidsen kunnen daardoor ook snel verrast worden door een lawine, terwijl
deze personen toch veel verstand hebben van hun vak.
De opbouw van
een laag sneeuw
Zoals
u misschien al wel weet, is sneeuw op een berg opgebouwd uit meerdere lagen
sneeuw. Wanneer het op 10 januari sneeuwt en vervolgens pas weer sneeuwt op 13
januari, ontstaan hier twee lagen sneeuw. De textuur en de opbouw van deze twee
aparte lagen is verschillend, en wordt beïnvloed door onder andere de
hoeveelheid sneeuw die gevallen is en de structuur van de sneeuwkristallen.
Daarnaast spelen ook temperatuur, zon en wind een grote rol in de samenstelling
en textuur van de sneeuwlaag. Door deze feiten kan een sneeuwlaag ontstaan met
een lage hechting, waardoor de sneeuwlaag moeilijk tot niet verbonden met de
ondergrond is.
Wanneer is de
kans op een lawine het grootst?
De
kans op een lawine is het grootst tijdens en kort na de periode dat er grote
hoeveelheden sneeuw gevallen zijn. Daarnaast kunnen plaatselijke verstuivingen
het lawinegevaar ook dermate groot maken. Naast de twee bovengenoemde feiten is
ook de steilheid van de helling belangrijk bij het ontstaan van een lawine. Hoe
steiler een berg of helling is, hoe groter de kans is op een lawine. De eerste
mooie (zonnige) dag na een sneeuwval veroorzaakt, naar verluidt, vele lawines
en is dus bijzonder risicovol te noemen. Zeker wanneer u onervaren bent, is het
aangeraden om deze dag niet op de skies te stappen of te gaan wandelen op een
helling.
Waarom wordt een
lawine veroorzaakt?
De
oorzaak van een lawine is het toenemen van de belasting op een sneeuwlaag. Deze
belasting kan bestaan uit het beoefenen van wintersport, door regen, temperatuursverhoging
en/of afname van de sneeuwvastheid. Met het beoefenen van wintersport doelen
wij op de gebieden waar veel mensen tegelijkertijd wintersport beoefenen. Hoe
meer mensen over een helling met sneeuw skiën, snowboarden of langlaufen, hoe sneller
er sneeuwverschuivingen kunnen ontstaan.
Soorten lawines
Er
zijn meerdere soorten lawines te onderscheiden. Hieronder zullen de
schneebrettlawine, de poedersneeuwlawine, de drogesneeuwlawine en de mengvormen
beschreven worden.
Schneebrettlawine
De
schneebrettlawine houdt in dat de bovenste sneeuwlaag in haar geheel van de
helling afglijdt. Dit type is het best te vergelijken met een plank of een
plaat die u van de berg laat afglijden. De oorzaak van deze lawine vindt men
doorgaans in het feit dat de bovenlaag zich niet goed heeft gehecht aan de laag
of lagen daaronder, waardoor de sneeuw gemakkelijk ‘losschiet’. De meeste
gewonden die bij de schneebrettlawine vallen zijn slachtoffers die tegen stenen
of bomen gedrukt worden, en niet door verstikking (doordat zij onder de sneeuw
bedolven raken).
Poedersneeuwlawine
Een
poedersneeuwlawine ontstaat vrijwel altijd op steile (berg)hellingen. Wanneer
het eerste beetje sneeuw gaat vallen, zorgt dit ervoor dat er steeds meer
sneeuw losraakt van de helling en dus steeds meer sneeuw naar beneden gaat
vallen. Dit is te vergelijken met de ‘sneeuwbal’. Wanneer u bovenaan een
besneeuwde berg een sneeuwbal naar beneden rolt, zal de sneeuwbal aan de voet
van de berg vele malen groter geworden zijn doordat zij bij elke rotatie meer
en meer sneeuw met zich meebrengt. Bij de poedersneeuwlawine ontstaat er een
mengsel van lucht en sneeuw welke doorgaans met een snelheid van 100 kilometer
per uur naar beneden raast. Deze lawine kan zelfs topsnelheden bereiken van
meer dan 300 kilometer per uur. Wanneer een poedersneeuwlawine ontstaat,
ontstaan er grote, gevaarlijke, drukgolven. De meeste slachtoffers bij een
poedersneeuwlawine zijn slachtoffers die door verstikking om het leven komen
(zij worden namelijk door al dit vallende sneeuw ‘begraven’).
Droge
sneeuwlawine
Een
droge sneeuwlawine (in het Duits ‘Lockerschneelawine’ genoemd) is een
lawinevorm die ontstaat in vers gevallen sneeuw, die haar eigen gewicht niet
kan dragen. Dit type lawine ontstaat meestal spontaan en heeft een
karakteristieke peervorm met een puntvormig begin.
Mengvormen
Een
mengvorm-lawine is een lawine die bestaat uit een combinatie van de
schneebrettlawine, een poedersneeuwlawine en een droge sneeuwlawine.
Gevaren van een
lawine
Een
lawine kan optreden als een stuiflawine, een schuiflawine of een rollawine. De
stuiflawine en de schuiflawine razen met hoge snelheden naar beneden, die vele
honderden kilometers per uur kunnen bereiken. De drukgolf die zij met zich
meebrengen is gigantisch hoog en brengt vele gevaren met zich mee. Deze
typische drukgolven zijn zo krachtig dat zij bomen kunnen omblazen en de sneeuw
in de longen van slachtoffers kan perzen. Stuiflawines en schuiflawines brengen
dan ook de meeste (dodelijke) slachtoffers met zich mee. Het tweede type
lawine, de rollawine, is daarentegen voornamelijk gevaarlijk doordat zij
mensen, soms zelfs gehele woningen, met zich mee kan sleuren en kan begraven
onder een flinke laag sneeuw. Tijdens de rollawine wordt de sneeuw sterk
aangedrukt en is de sneeuw weggraven zeer lastig. Het zoeken naar slachtoffers
wordt dus zeer sterk vermoeilijkt.
Overlevingskansen
bij een lawine
Wanneer
een persoon wordt bedolven onder een sneeuwlaag, veroorzaakt door een lawine,
daalt de overlevingskans gevaarlijk snel. Doorgaans wordt, na een tijdsbestek
van 45 minuten, nog maar 33 procent van de slachtoffers levend uit de sneeuw
gehaald. Ook in de periode vlak na de redding (dat een slachtoffer dus al uit
de sneeuw gehaald is) is de kans groot dat het slachtoffer de lawine niet
overleeft. Dit wordt ook wel de reddingsdood genoemd (in het Duits:
“Bergungstod”).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten