woensdag 2 mei 2012

Alles over lawines


Een lawine is, simpel gezegd, een grote massa sneeuw die van een helling naar beneden komt. Deze helling betreft doorgaans een berg die beladen is met sneeuw. De grootte van een lawine is variabel. Zo kan een lawine enkele kilo’s sneeuw verplaatsen, maar kan de lawine ook dermate groot zijn dat hele dorpen begraven zullen worden onder een massa sneeuw en vele tientallen tot honderden slachtoffers met zich meebrengen.

Ontstaan van een lawine

Een lawine van sneeuw ontstaat door een samenkomst van verscheidene factoren. Dit samenspel van factoren is een complex gebeuren waardoor het voorspellen van een lawine haast onmogelijk tot onmogelijk blijkt. Ervaren bergbeklimmers en berggidsen kunnen daardoor ook snel verrast worden door een lawine, terwijl deze personen toch veel verstand hebben van hun vak.

De opbouw van een laag sneeuw

Zoals u misschien al wel weet, is sneeuw op een berg opgebouwd uit meerdere lagen sneeuw. Wanneer het op 10 januari sneeuwt en vervolgens pas weer sneeuwt op 13 januari, ontstaan hier twee lagen sneeuw. De textuur en de opbouw van deze twee aparte lagen is verschillend, en wordt beïnvloed door onder andere de hoeveelheid sneeuw die gevallen is en de structuur van de sneeuwkristallen. Daarnaast spelen ook temperatuur, zon en wind een grote rol in de samenstelling en textuur van de sneeuwlaag. Door deze feiten kan een sneeuwlaag ontstaan met een lage hechting, waardoor de sneeuwlaag moeilijk tot niet verbonden met de ondergrond is.

Wanneer is de kans op een lawine het grootst?

De kans op een lawine is het grootst tijdens en kort na de periode dat er grote hoeveelheden sneeuw gevallen zijn. Daarnaast kunnen plaatselijke verstuivingen het lawinegevaar ook dermate groot maken. Naast de twee bovengenoemde feiten is ook de steilheid van de helling belangrijk bij het ontstaan van een lawine. Hoe steiler een berg of helling is, hoe groter de kans is op een lawine. De eerste mooie (zonnige) dag na een sneeuwval veroorzaakt, naar verluidt, vele lawines en is dus bijzonder risicovol te noemen. Zeker wanneer u onervaren bent, is het aangeraden om deze dag niet op de skies te stappen of te gaan wandelen op een helling.

Waarom wordt een lawine veroorzaakt?

De oorzaak van een lawine is het toenemen van de belasting op een sneeuwlaag. Deze belasting kan bestaan uit het beoefenen van wintersport, door regen, temperatuursverhoging en/of afname van de sneeuwvastheid. Met het beoefenen van wintersport doelen wij op de gebieden waar veel mensen tegelijkertijd wintersport beoefenen. Hoe meer mensen over een helling met sneeuw skiën, snowboarden of langlaufen, hoe sneller er sneeuwverschuivingen kunnen ontstaan.

Soorten lawines

Er zijn meerdere soorten lawines te onderscheiden. Hieronder zullen de schneebrettlawine, de poedersneeuwlawine, de drogesneeuwlawine en de mengvormen beschreven worden.

Schneebrettlawine

De schneebrettlawine houdt in dat de bovenste sneeuwlaag in haar geheel van de helling afglijdt. Dit type is het best te vergelijken met een plank of een plaat die u van de berg laat afglijden. De oorzaak van deze lawine vindt men doorgaans in het feit dat de bovenlaag zich niet goed heeft gehecht aan de laag of lagen daaronder, waardoor de sneeuw gemakkelijk ‘losschiet’. De meeste gewonden die bij de schneebrettlawine vallen zijn slachtoffers die tegen stenen of bomen gedrukt worden, en niet door verstikking (doordat zij onder de sneeuw bedolven raken).

Poedersneeuwlawine

Een poedersneeuwlawine ontstaat vrijwel altijd op steile (berg)hellingen. Wanneer het eerste beetje sneeuw gaat vallen, zorgt dit ervoor dat er steeds meer sneeuw losraakt van de helling en dus steeds meer sneeuw naar beneden gaat vallen. Dit is te vergelijken met de ‘sneeuwbal’. Wanneer u bovenaan een besneeuwde berg een sneeuwbal naar beneden rolt, zal de sneeuwbal aan de voet van de berg vele malen groter geworden zijn doordat zij bij elke rotatie meer en meer sneeuw met zich meebrengt. Bij de poedersneeuwlawine ontstaat er een mengsel van lucht en sneeuw welke doorgaans met een snelheid van 100 kilometer per uur naar beneden raast. Deze lawine kan zelfs topsnelheden bereiken van meer dan 300 kilometer per uur. Wanneer een poedersneeuwlawine ontstaat, ontstaan er grote, gevaarlijke, drukgolven. De meeste slachtoffers bij een poedersneeuwlawine zijn slachtoffers die door verstikking om het leven komen (zij worden namelijk door al dit vallende sneeuw ‘begraven’).

Droge sneeuwlawine

Een droge sneeuwlawine (in het Duits ‘Lockerschneelawine’ genoemd) is een lawinevorm die ontstaat in vers gevallen sneeuw, die haar eigen gewicht niet kan dragen. Dit type lawine ontstaat meestal spontaan en heeft een karakteristieke peervorm met een puntvormig begin.

Mengvormen

Een mengvorm-lawine is een lawine die bestaat uit een combinatie van de schneebrettlawine, een poedersneeuwlawine en een droge sneeuwlawine.

Gevaren van een lawine

Een lawine kan optreden als een stuiflawine, een schuiflawine of een rollawine. De stuiflawine en de schuiflawine razen met hoge snelheden naar beneden, die vele honderden kilometers per uur kunnen bereiken. De drukgolf die zij met zich meebrengen is gigantisch hoog en brengt vele gevaren met zich mee. Deze typische drukgolven zijn zo krachtig dat zij bomen kunnen omblazen en de sneeuw in de longen van slachtoffers kan perzen. Stuiflawines en schuiflawines brengen dan ook de meeste (dodelijke) slachtoffers met zich mee. Het tweede type lawine, de rollawine, is daarentegen voornamelijk gevaarlijk doordat zij mensen, soms zelfs gehele woningen, met zich mee kan sleuren en kan begraven onder een flinke laag sneeuw. Tijdens de rollawine wordt de sneeuw sterk aangedrukt en is de sneeuw weggraven zeer lastig. Het zoeken naar slachtoffers wordt dus zeer sterk vermoeilijkt.

Overlevingskansen bij een lawine

Wanneer een persoon wordt bedolven onder een sneeuwlaag, veroorzaakt door een lawine, daalt de overlevingskans gevaarlijk snel. Doorgaans wordt, na een tijdsbestek van 45 minuten, nog maar 33 procent van de slachtoffers levend uit de sneeuw gehaald. Ook in de periode vlak na de redding (dat een slachtoffer dus al uit de sneeuw gehaald is) is de kans groot dat het slachtoffer de lawine niet overleeft. Dit wordt ook wel de reddingsdood genoemd (in het Duits: “Bergungstod”).

Geen opmerkingen:

Een reactie posten